Het archief van het Richterambt Enschede over de periode 1597-1811 is goed bewaard gebleven. Het is een belangrijke bron voor de geschiedenis van Enschede, ook omdat bij de stadsbrand in 1862 het gemeentelijk archief voor een groot deel verloren is gegaan.
In 1811 moesten de rechterlijke archieven worden overgebracht naar de Vredegerechten en de rechtbanken. Het archief van het Richterambt Enschede zal overgebracht zijn naar de rechtbank in Almelo. De inventaris, die daar toen van opgemaakt moet zijn, is niet meer aanwezig.
In 1879 werden deze archieven, krachtens Koninklijk Besluit, overgebracht naar het Rijksarchief in de provincie Overijssel.
Na ruim 100 jaar in Zwolle te zijn bewaard, zijn de archieven in 1987 overgebracht naar gemeente Enschede, de plaats waar zij eeuwen geleden ontstonden. Ze zijn opgeslagen in het depot van Stadsarchief Enschede en verkeren in een goede staat. De overgebleven originelen zijn vanwege hun grote kwetsbaarheid op microfilm gezet.
Het archief van het Richterambt Enschede bestaat hoofdzakelijk uit twee series: één van vrijwillige zaken en één van contentieuze zaken. Verschillende hiaten in de series laten zien dat er in de loop van de tijd toch stukken verloren zijn gegaan. Het aantal processen is groot. Deze zijn als een aparte serie in het archief opgenomen.
Rechterlijke Archieven doorzoeken
In de studiezaal van het stadsarchief zijn indexen in boekvorm raadpleegbaar of u kunt ze in PDF hieronder vinden. De indexen geven een overzicht van aktes die zijn ontstaan in een bepaalde periode. Daaruit zijn een aantal gegevens gedestilleerd waarop in de index snel gezocht kan worden. Getoond worden:
- de namen en voornamen van de handelende partijen,
- het nummer van de/het bladzijde/folio waarop de akte beschreven staat,
- de aktedatum,
- (eventueel) de locatie (b.v. een straat- of veldnaam) alsmede,
- indien in de akte genoemd, de functie van de betrokken persoon.
Boven aan de bladzijde staat het inventarisnummer vermeld waaronder de originele stukken in het archief zijn opgeborgen. Dit nummer is van belang bij het opzoeken van de aktes.
Afkortingen die worden gebruikt in de indexen
- mv = man van
- vv = vrouw van
- wv = weduwe van
- wrv = weduwnaar van
- nn = naam onbekend
- ÷ = overleden
Transcripties
Delen van het Rechterlijk Archief zijn getranscribeerd. Dat betekent dat handgeschreven teksten van het rechterlijk archief in begrijpelijk letters zijn uitgewerkt. Onder transcriberen wordt niet bedoeld: vertalen in voor eenieder begrijpelijk taal. Kennis van de Vroegnieuwnederlandse taal en het Latijn is bij het lezen van de transcripties vereist.
Rechterlijk archief land gericht
| Nr. boek / jaren | Aantal pagina’s |
| Land 01 / 1597 – 1603 | 603 |
| Land 02 / niet besch. | |
| Land 03 / 1744 – 1761 | 650 |
| Land 04 / 1616 – 1619 | 396 |
| Land 05 / 1620 – 1623 | 184 |
| Land 06 / 1626 – 1628 | 192 |
| Land 07 / 1630 – 1635 | 490 |
| Land 08 / 1635 – 1638 | 216 |
| Land 09 / 1638 – 1661 | 757 |
| Land 10 / 1688 – 1709 | 656 |
Rechterlijk archief stad gericht