Gemeente Enschede

Monumentenlijst Enschede

Aan voet van  een driestammige berk ongenummerd rijksmonument Snippertsteen, zwerfsteen oorspronkelijk aan voet van driestammige berk; scheiding tussen Lutter-, Losser- en Lonnekermarke. Rijksmonumentnr. 46603
Amelinklaan 9 gemeentelijk monument LANDHUIS “’T AMELINK” is in 1922 gebouwd in opdracht van mevrouw Van Heek-Blijdenstein. Het ontwerp is afkomstig van de architect S. de Clerq uit ’s Gravenhage. De tuin werd in 1870 door P.H. Wattez aangelegd en vervolgens in 1925 gewijzigd
Arendsweg 95, 97, 98, 100, 100A, 102, 108, nogmaals 102: status gevormd: wordt waarschijnlijk verbouwd) gemeentelijk monument STATION BROEKHEURNE, gebouwd aan het eind van de 19de eeuw. Het complex bestaat uit een OVERLAADSTATION, DOUANEWONING, STATION met WONING en CAFÉ. De objecten zijn gelegen aan de voormalige spoorlijn tussen Enschede en Ahaus.
Ariënsplein 1 gemeentelijk monument De wanden van de kapel zijn voorzien van wand- en plafondschilderingen uit 1948 van de hand van kunstenaar Luc van Hoek en verbeelden in 14 scenes het verhaal van de kruisweg van Christus. De gehele kapel is aangewezen als gemeentelijk monument.
Ariënsplein 2 rijksmonument Vrijstaand HERENHUIS “SONNEVANCK”, in 1911 gebouwd als burgemeesterswoning voor Edo Bergsma naar een ontwerp van de stadsarchitect A.H. Op ten Noort. Het ontwerp vertoont de invloed van het rationele bouwen van Berlage. De recente aanbouw, die in verband met de functie van opleidingsinstituut aan de achterzijde is toegevoegd, valt buiten de bescherming. Door de uitbreiding is de achtergevel enigzins gewijzigd evenals het interieur. Rijksmonumentnr. 510625
Ariënsplein 3 rijksmonument De HOGERE TEXTIELSCHOOL “DE MAERE”, in 1922 gebouwd door de Dienst Gemeentewerken. De Textielschool is in 1909 als onderwijsinstelling uit de Nederlandse School voor Nijverheid en Handel ontstaan, in 1918 gevolgd door de Hogere Textielschool. Rijksmonumentnr. 510617.
Atjehstraat 27 gemeentelijk monument Voormalig VERENIGINGSGEBOUW voor de Hersteld Apostolische gemeente. In 1921 gebouwd samen met het naastgelegen woonhuis. De gehele constructie, muren en kap, wordt ondersteund door gelamineerde houten gebogen spanten (Hetzerspanten).
Beckumerstraat 51 rijksmonument BOERDERIJCOMPLEX “DE MANS” bestaande uit een grote BOERDERIJ van het hallehuistype, een grote SCHUUR en een klein VEESCHUURTJE. De boerderij dateert in oorsprong uit 1789 maar is in 1860 (bedrijfsgedeelte) en in 1914 (woonhuisgedeelte) verbouwd. Rijksmonumentnrs. 510570, 510571, 510572
Beckumerstraat 160 / 162 gemeentelijk monument DUBBELE WONING MET KAS, gebouwd in 1907 in opdracht van de agrariër W.Wevers. De woningen zijn met de langsgevel gelegen aan de Beckumerstraat in het dorp Boekelo. Het object is gebouwd als boerderij en later gesplitst in twee woningen.
Beldershoekweg 250 rijksmonument Tot woonhuis verbouwd VAKWERKBOERDERIJTJE “MENZO”. Plint van blokken Bentheimersteen voorzien van verdiepte velden. Rijksmonumentnr. 15285
Bentrotstraat 2-26 gemeentelijk monument APPARTEMENTENGEBOUW uit 1952 ontworpen door architect J.Jans. Bijzonder onder andere vanwege de kenmerkende bouwstijl eind jaren ’50, de positie binnen het oeuvre van de architect en de ensemblewaarde.
Berenbroeksweg 38-40 rijksmonument Oosttwents BOERDERIJCOMPLEX “HET BERENBROEK”, bestaande uit BOERDERIJ met bovenkamer (gedateerd 1771 en 1797), wat het gebintstelsel betreft wellicht nog tweede helft 18e-eeuwse grote SCHUUR, ten dele met veldkeitjes bestraat erf, en vermoedelijk eerste kwart 20e-eeuws THEEHUISJE.  Rijksmonumentnrs. 15286, 387937, 387947.
Bisschopstraat 43 gemeentelijk monument CHAUFFEURSWONING, rond 1920 gebouwd in opdracht van de fabrikant J.B. Blijdenstein naar een ontwerp van de architect A.G. Beltman (Enschede). Hoogstwaarschijnlijk hoorde de woning bij herenhuis De Groote Schuur.
Blekerstraat 43 – 49 oneven gemeentelijk monument Blok HERENHUIZEN, gebouwd rond 1915. De herenhuizen zijn gelegen aan de Blekerstraat, aan de rand van het toenmalige stadserf. De panden staan in een rij van arbeiderswoningen uit het begin van de 20ste eeuw.
Boddenkampsingel 40 rijksmonument HERENHUIS “DE WIGWAM”, in 1928 in Um 1800-stijl gebouwd naar een ontwerp van de architect Karel Muller voor H. van Heek. Het pand dat thans in gebruik is als muziekschool staat aan de Boddenkampsingel tegenover het G.J. van Heekpark. Rijksmonumentnr. 510635
Boddenkampsingel 80 gemeentelijk monument AMBACHTSCHOOL VOOR ENSCHEDE EN OMSTREKEN. Gebouwd in 1916 naar een ontwerp van de architect A.G. Beltman (Enschede). Tijdens de Tweede Wereldoorlog is de school gedeeltelijk verwoest. Bij de renovatie na de oorlog is de kapvorm van de school vervangen.
Boddenkampstraat 33-35 gemeentelijk monument VOORMALIGE CONCIERGEWONING bij de Ambachtsschool. Gebouwd in 1922-1923 naar het ontwerp van Arend G. Beltman. Het pand heeft nog het oorspronkelijk geknikte mansardedak. De dienstwoning heeft bijzondere stedenbouwkundige waarden en ensemblewaarden in combinatie met de school wat uniek is in Nederland.
Boekelerhofweg 75 rijksmonument BOERDERIJ van het dwarshuistype, omstreeks 1943 in opdracht van de familie Van Heek van landgoed “Het Stroot” gebouwd. De jachtkamer in het woonhuisgedeelte wordt nog als zodanig gebruikt. Rijksmonumentnr. 510620
Boekelose stoomblekerij 55-117 rijksmonument Het FABRIEKSGEBOUW/PAKHUIS vormde oorspronkelijk een onderdeel van stoomblekerij Van Heek & Co. Het is een van de weinige oorspronkelijke gebouwen op het fabrieksterrein die in redelijk originele staat verkeren. (Oude Texoprint) Rijksmonumentnr. 510621
Boekweitstraat 16 gemeentelijk monument OPENBARE LAGERE SCHOOL “HET STEVENFENNE”. De school is gebouwd omstreeks 1930,  in opdracht van de gemeente Enschede. De school is opgetrokken in de voor scholen veel gebruikte Amsterdamse Schoolstijl.
Boerderijweg 10 gemeentelijk monument MENSA, gebouwd in 1964 naar ontwerp van Piet Blom. De stedenbouwkundige aanleg van het campusterrein van de Universiteit Twente was in de jaren ’60 in handen van Van Emden en Van Tijen.
Boerderijweg 75-77 gemeentelijk monument VAKWERKSCHUUR, gelegen nabij het terrein van de Universiteit van Twente. De vakwerkvulling is van latere tijd. De schuur is opgetrokken vanuit een rechthoekige plattegrond, in vakwerk, over één bouwlaag.
Bonairestraat 9 gemeentelijk monument WEST-INDIESCHOOL, Het gebouw is tussen 1912 en 1913 gebouwd en is ontworpen door de architect A.H. op ten Noord. Het gebouw valt op door het bouwvolume en de daken met klokkentoren.
Bonekampweg bij 125 rijksmonument KOEPEL “DE BOONEKAMP”, genoemd naar erve De Bonenkamp, is in 1919 gebouwd in opdracht van Herman van Heek. Oorspronkelijk hoorde de koepel bij landgoed De Hoge Boekel. De koepel is uitgevoerd in neo-Louis XIV stijl. Rijksmonumentnr. 510598
Borstelweg 29 gemeentelijk monument VOLKSPARKSCHOOL, gebouwd in het eerste kwart van de 20e eeuw. De school is opvallend gelegen aan het einde van de Borstelweg aan de zijde van het Volkspark.
Boulevard 1945 324-326 gemeentelijk monument POSTKANTOOR gebouwd in 1960 in opdracht van de Rijksgebouwendienst naar een ontwerp van de architect F.C.J. Dingemans (Utrecht). Het postkantoor is markant gelegen aan de Boulevard 1945 in het centrum van Enschede.
Bouwhuislaan 24 gemeentelijk monument LANDHUIS “’T BOUWHUIS”, gebouwd in 1923-1926 in opdracht van J.F. Scholten. Het ontwerp is afkomstig van de architect J.W. Hanrath (Hilversum). Het landhuis is in een sobere bouwstijl opgetrokken.
Breugelmansgaarde/              Parallelweg 2-188 gemeentelijk monument De voormalige STOOMSPINNERIJ VAN HEEK & CO is in twee fasen opgebouwd. In 1892 werd er naar het ontwerp van architect G. Beltman (Enschede) het neoclassicistische pakhuis gebouwd.
Broekheurnerheegde ongenummerd rijksmonument Heegesteen, zwerfkei in weide achter Broekheurnerheegde; scheiding tussen Usselermarke en Buursermarke. Coördinaten X 256.444 Y 464.871 Rijksmonumentnr. 46591.
Bruninkslaan 24-26 rijksmonument Imposant Twents BOERDERIJCOMPLEX “GROOT BRUNINK”, gelegen in een zeer fraaie omgeving. De BOERDERIJ zelf, de bovenkamer en het losstaande WONINKJE worden alle gedekt door zadeldaken tussen gevels met houten geveltopbeschieting. Vensters met roedenverdeling.  Rijksmonumentnr. 15287
Buitenzorgplein 4-5 gemeentelijk monument Zie Varviksingel 26-28
Bultsweg 170 gemeentelijk monument De SCHOOL “HET GLANERVELD” is gebouwd rond 1930 en wordt ook wel Pestalozzischool genoemd. In 1960 is de entree van de school verplaatst en werd de kamer van het hoofd van de school naar de entree verplaatst (halfronde deel).
Burg. Stroinkstraat 320 rijksmonument BOERDERIJ van het hallehuistype uit 1908 met aangebouwde SCHUUR naar een ontwerp van de timmerman H.C. Geerdink uit Usselo. Op deze plek stond voor die tijd een los hoes dat in 1908 in opdracht van J.K. Schukkert is verbouwd tot de huidige boerderij. Rijksmonumentnr. 510622
Burg. Stroinkstraat 341 rijksmonument BOERDERIJ “DE HORSTE” met zadeldak en houten geveltoppen. Voorgevel en bovenkamer op plint van Bentheimer steen; bovenkamer in vakwerk, gevelsteen 1778. Rijksmonumentnr. 15317
Burg. Stroinkstraat 395 rijksmonument Houten BADHUISJE met een op plattelandsarchitectuur geïnspireerde vormgeving, in 1922 in opdracht van de textielfabrikant H.W Ter Kuile gebouwd in een vijver op het landgoed ’t Lansink in Twekkelo.  Rijksmonumentnr. 510631
C.J. Snuifstraat 5 -15 oneven gemeentelijk monument DRIE DUBBELE WOONHUIZEN, gelegen in een arbeiderswijk ten oosten van het stadscentrum van Enschede. De woningen zijn in 1907 gebouwd naar een ontwerp van bouwkundige R. van der Woerd (Enschede).
De Braakweg 140 gemeentelijk monument Het KOETSHUIS aan de Braakweg is gebouwd in 1884 in opdracht van Tattersall & Holdsworth Machinefabrieken en Magazijnen “de Globe”. Het koetshuis vormt hoogstwaarschijnlijk een ensemble met de boerderij “De Brack”, gelegen aan de overzijde.
De Braakweg 141 gemeentelijk monument BOERDERIJ “DE BRACK” werd in 1938 verbouwd naar de huidige vorm. Daarvoor stond er een eenvoudige boerderij. De architect van deze verbouwing was J.D.G. Balder. Hij werkte in opdracht van de N.V. Tattersall en Holdsworth Machinefabrieken en Magazijnen “de Globe”.
De Heurne 26 gemeentelijk monument WINKEL/WONING, gelegen aan De Heurne, gebouwd in 1912 in Art Nouveau stijl. In 1929 werd de winkelpui gewijzigd waarbij de entree naar de linkerzijde verplaatst. In 1981 is het pand gerestaureerd en werd de entree weer naar de originele plaats gezet.
De Heurne 34 gemeentelijk monument WINKEL/WOONHUIS, gelegen aan De Heurne in het stadserf van Enschede. Het gebouw werd in 1937 naar een ontwerp van de architect Joh. Sluymer (Deventer) gebouwd. Het is een opvallend pand in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid.
De Heurne 47-47a gemeentelijk monument WINKEL/WOONHUIS, gelegen aan De Heurne in het stadserf van Enschede. Het pand is in 1904 opgetrokken in neo- renaissancistische stijl, in opdracht van A. Elhorst. Het ontwerp is van de hand van de bouwkundige H.E. Zeggelink (Enschede).
De Klomp 35 rijksmonument “HET ELDERINKSHUIS”, vijf traveeën breed pand met lijstgevel in Lodewijk XVI-trant; voor het schilddak een driehoekig fronton over de middelste drie traveeen. Voordeuromlijsting; gebeeldhouwde guirlandes in de plint onder de beganegrondvensters. Rijksmonumentnr. 15301
De Ruyterlaan 2-4 gemeentelijk monument WOONHUIS, gebouwd rond 1910 en gelegen op de hoek van de M.H. Tromplaan en de Ruyterlaan. Inmiddels is het pand in gebruik als kantoor, daartoe is de ingangspartij vernieuwd.
Derkinkweg 65 rijksmonument Fraai gelegen en aanzienlijk Twents BOERDERIJENCOMPLEX ERVE “HET HEUTINK”, bestaande uit de BOERDERIJ, gedekt door een zadeldak tussen houten topgevels, waarvan die aan de achterzijde overkraagt op consoles met datering (1771), een SCHUURTJE onder zadeldak waarin restanten van vakwerk; aan de achterzijde op het erf een grote SCHUUR. Rijksmonumentnr. 15296
Deurningerstraat 212 gemeentelijk monument PASTORIE, van de R.K. Kerk “ O.L.V. van Altijddurende Bijstand” (Mariakerk). De Pastorie werd ontworpen door N. Rigter uit Bussum. In 1926 werd er met de bouw gestart, een jaar na de start van het bouwen van de naastgelegen kerk.
Deurningerstraat 214 gemeentelijk monument R.K. KERK “O.L.V. VAN ALTIJDDURENDE BIJSTAND” (Mariakerk), gebouwd in 1926 naar een ontwerp van de architect J. Stuyt (Den Haag) en uitgevoerd door de architect Joh. Sluymer (Deventer). Het hoofdaltaar werd ontworpen door de edelsmeden Brom (Utrecht).
Deurningerstraat 401 rijksmonument ZWERFSTEEN in tuin Deurningerstraat 401. Scheiding Lonneker- en Esmarke. Coördinaten X 257.273 Y 473.064. Rijksmonumentnr. 46608
Deurningerstraat ongenummerd gemeentelijk monument Het belang van de BEGRAAFPLAATS is gelegen in de eraan verbonden geschiedkundige herinneringen, de ligging ervan in de stad en de aanwezigheid van meerdere grafstenen met historische waarde. Van belang is ook de poort van classicistische vormgeving, zandstenen hekpalen, afgesloten door een bol. Voormalig “Boerenkerkhof”.
Dorpsstraat 96 gemeentelijk monument ROOMS-KATHOLIEKE KERK “ST. JACOBUS DE MEERDERE”, gebouwd in 1911-1912 naar een ontwerp van de architect  W. te Riele. De grote kerk is markant gelegen aan het Dorpsplein in Lonneker.
Dorpsstraat 237 gemeentelijk monument MUZIEKTENT, gebouwd in 1920. De beeldbepalende muziektent  is gelegen aan het Dorpsplein in Lonneker en word omgeven door een plaatselijk café en de kerk. De muziektent is opgetrokken vanuit een veelvormige plattegrond in hout.
Dr J. Wagenaarstraat 6 gemeentelijk monument VREDESKERK, gebouwd in 1953 in opdracht van het college van kerkvoogden van de Nederlands Hervormde gemeente te Enschede. Het ontwerp van de kerk is van W.K. de Wijs junior en senior en J. Jans (Hengelo).
Drienermarkeweg 25 rijksmonument LANDHUIS “DRIENER MARKE” is gebouwd in 1930 naar ontwerp van de architect W. Hamdorff in opdracht van A.M. de Koning. Het huis is ontworpen in Amsterdamse Schoolstijl, gebaseerd op organische vormen, waarbij de constructie ondergeschikt is gemaakt. Rijksmonumentnr. 510604
Haagsebosweg ongenummerd rijksmonument ZWERFSTEEN in wegberm einde Haagsebosweg; scheiding Lutter- en Lonnekermarke.   Rijksmonumentnr. 46601
Elshofplein 7 rijksmonument Op initiatief van de vereniging De School met de Bijbel werd in 1931 de “VIERDE SCHOOL MET DEN BIJBEL” gebouwd aan het Elshofplein. Rijksmonumentnr. 510638
Emmastraat 2 – 8 even gemeentelijk monument WONINGEN, gelegen op een markant punt op de hoek van de Emmastraat en Haaksbergerstraat. Het gebouw is niet als één geheel opgetrokken. Zowel in 1901 als in 1912 werd er een bouwdeel aangebouwd naar ontwerp van de Enschedese architect H. Reijge.
Engerinksweg 125 rijksmonument BAKHUIS op plint van Bentheimer steen; gaaf vakwerk in de beide zijwanden. Op het erve “Het Engerink”. Rijksmonumentnr. 15288
Espoortstraat 182 gemeentelijk monument Het belang van deze VILLA is gelegen in de aan de textielindustrie verbonden geschiedkundige herinneringen. Villa is redelijk gaaf voorbeeld van de behuizing van de textielfabrikanten in Twente. Gebouw is wit gepleisterd en is een in een park liggende vrijstaande villa met afgeplat schilddak in drie bouwlagen.
Espoortstraat ongenummerd rijksmonument TWEE HEKPIJLERS bij de ingang van de BEGRAAFPLAATS, van Bentheimer steen XVII. Rijksmonumentnr. 15290
Espoortstraat ongenummerd gemeentelijk monument Het belang van de BEGRAAFPLAATS is gelegen in de eraan verbonden geschiedkundige herinneringen, de ligging ervan in de stad, de om de begraafplaats gebouwde muur en de aanwezigheid van grafstenen met historische waarde. De toegangspoort is door het rijk beschermd.
Eulderinkweg 22 rijksmonument BOERDERIJ “HET EULDERINK”, van het Twentse type die zijn hoofdvorm goed bewaard heeft, maar in hoofdzaak van belang is door de gave bovenkamer. Bestrating van veldkeitjes. Muren opgetrokken op een Bentheimerstenen plint. Rijksmonumentnr. 15291
G.J. van Heekstraat 79 gemeentelijk monument VERDEELSTATION (HOOFDSTROOM VERDEELSTATION met WONING) gelegen in een arbeiderswijk aan de rand van de stad. Het is opvallend gelegen in de bocht van de G.J. van Heekstraat en de voetbalvelden van Rigtersbleek.
G.J. van Heekstraat 81 gemeentelijk monument WONING (HOOFDSTROOM VERDEELSTATION met WONING), gelegen in een arbeiderswijk aan de rand van de stad. Het is opvallend gelegen in de bocht van de G.J. van Heekstraat en de voetbalvelden van Rigtersbleek.
Goolkatenweg 65 gemeentelijk monument Rigtersbleekcomplex. De fabriekshal Goolkate uit 1924 aan de zuidzijde van het terrein en de fabriekshal Memphis uit 1929 aan de noordzijde van het terrein.
Goolkatenweg 119 gemeentelijk monument De FABRIEKSSCHOOL RIGTERSBLEEK is gebouwd in 1922 in opdracht van de firma G.J. van Heek & Zonen. In 1971 betrok een fysiotherapeut het pand waarbij het interieur werd aangepast. Het hoofdvolume en de detaillering bleven intact.
Grens Drienermarke en Twekkelermarke ongenummerd rijksmonument Koekoeksteen, ZWERFKEI op grens Twekkelermarke en Drienermarke.Rijksmonumentnr. 46596
Grens gem. Enschede, Oldenzaal, Weerselo ongenummerd rijksmonument Bergwönnersteen, ZWERFSTEEN op grens marken Deurningen, Berghuizen en Lonneker; tevens grens gemeenten Enschede, Oldenzaal en Weerselo.  Rijksmonumentnr. 46597
Gronausestraat 31 rijksmonument Vrijstaand HERENHUIS “o/d ESCH”, in een op de eigentijdse Engelse landhuisbouw geïnspireerde bouwstijl met bijzondere terracotta ornamentiek in de gevels. Het huis is in 1911 gebouwd naar een ontwerp van de architect S. de Clerq (Den Haag). Rijksmonumentnr. 510643
Gronausestraat 710 rijksmonument Voormalig KLOOSTER “DOLPHIA” van de Paters Capucijnen, in een aan de Delftse School verwante traditionalistische bouwstijl uit 1937 van de architect M. van Beek (Den Bosch). Rijksmonumentnr. 510606
Gronausestraat 1200 gemeentelijk monument HERVORMDE KERK, gebouwd in 1905-1906 naar een ontwerp van H. Reijgers uit Enschede. De architect Reijgers ontwierp voornamelijk woonhuizen. Dit is, zo ver bekend, het enige kerkontwerp van de heer Reijgers.
Gronausestraat 1251-1253 gemeentelijk monument Het opvallende WINKEL/ WOONHUIS is gebouwd rond 1900 in Chaletstijl. Het pand is gelegen aan de doorgangsweg van Enschede naar Gronau.Het winkel/woonhuis is opgetrokken vanuit een rechthoekige plattegrond op een natuurstenen plint.
Gronausestraat 1258 gemeentelijk monument Voormalig HOTEL, gebouwd aan het eind van de 19e eeuw. In 1948, na oorlogsschade, werd de voorgevel van het pand in opdracht van de heer H. Terhaar Sive Droste gewijzigd naar een ontwerp van J. Jans (Almelo).
Gronausestraat 1317 rijksmonument Het TANKSTATION is gelegen aan de verbindingsweg tussen Enschede en Gronau. Het opvallende tankstation is in 1960 ontworpen door ir. S. Ravensteijn in opdracht van N.V. Mafina. Rijksmonumentnr. 532199
Gronausestraat ongenummerd rijksmonument TWEE GRENSPALEN NR. “848” aan weerszijden van een eenvoudig spijlenhek over het riviertje de Glane op de rijksgrens tussen Nederland en Duitsland in het dorp Glanerbrug. Het hek is voor de bescherming van ondergeschikt belang.  Rijksmonumentnr. 510608
Gronausestraat ongenummerd gemeentelijk monument WOOLDRIKSPARK met BOERDERIJ en KOETSIERS-TUINMANSWONING. De voormalige buitenplaats van de familie Ter Kuile werd op het oude boerenerf “Het Wooldrik” gebouwd. In 1883 werd het landhuis opgetrokken.
Groot Bruninkstraat 9 gemeentelijk monument SCHOOL H. GEMEENTE LONNEKER. Gebouwd in 1882 naar een ontwerp van stadsarchitect G. Niermans voor Broekheurne. De school is markant gelegen aan de rand van een aantal weilanden.
H.B. Blijdensteinlaan 85 gemeentelijk monument TRANSFORMATORGEBOUW, in 1959 gebouwd als onderdeel van de Ringspinhal de Bamshoeve. Het object is markant gelegen aan de H.B. Blijdensteinlaan.
Dokter Benthemstraat 53-1 t/m 14 gemeentelijk monument Detakerk, baslicaal opgebouwd naar een ontwerp van het Enschedese architectenduo Van de Lijke &Mink. De naam komt van Doxa Eis Tous Aionas: Heerlijkheid tot in eeuwigheid.
Haaksbergerstraat / Cromhoffsbleekweg 147, 149-101 tm 149-234 / 2, 2A, 2b, 10 tm 102 rijksmonument In 1900, naar Engels voorbeeld, ten behoeve van de textielindustrie ontstaan FABRIEKSCOMPLEX. Het gebouw, dat een vrijwel rechthoekige plattegrond heeft waarvan een der zijden enigszins is verlengd, omvatte oorspronkelijk twee bouwlagen met toren. Aan de achterzijde machinehuis met schoorsteen. Rijksmonumentnr. 15299
Haaksbergerstraat naast 147 en 149 gemeentelijk monument Restant van de MUUR van de voormalige WEVERIJ van de firma Gerhard Jannink & Zonen aan de Haaksbergerstraat. De muur kan gezien worden als een ‘aanloop’ tot het meer naar de stad gelegen Janninkcomplex, waar het vroeger deel van uitmaakte.
Haaksbergerstraat 236 gemeentelijk monument De STADSVILLA is in 1912 ontworpen voor en door de architect H. Reijgers. Het pand ligt iets teruggelegen van de Haaksbergerstraat en heeft in de voortuin een beeldbepalende linde.
Haaksbergerstraat 250-252 gemeentelijk monument Opvallend DUBBEL HERENHUIS. Gebouwd in 1895, gelegen aan de Haaksbergerstraat. Dit type woonhuis komt weinig in deze regio voor.
Haaksbergerstraat 394-408 gemeentelijk monument WINKELS/ WONINGEN, gebouwd in ca. 1920 aan de Haaksbergerstraat. In het midden bevindt zich de ingang naar de wijk “Pathmos”. De wijk Pathmos is een van de grootste tuinwijken die tussen 1901 en 1930 in Nederland gebouwd is.
Haaksbergerstraat 456 – 462 gemeentelijk monument WONINGEN gebouwd tussen 1914-1927. Ze vallen op door hun eenvoudige vorm. De woningen zijn opgetrokken vanuit een kruisvormige plattegrond, met een symmetrische voorgevel en in het midden een risalerend bouwdeel onder een dwarskap. Architect: W.K. de Wijs.
Haimersweg 210 gemeentelijk monument Complex Twekkelo dateert uit de periode van 1962 – 1965 en is een voormalig militair complex dat in
dienst stond van de Koninklijke Luchtmacht en een relatie had met de op 8 km liggende “Vliegbasis
Twenthe”. Complex Twekkelo bestaat uit 6 bouwwerken en enige losse objecten.
Haimersweg 225 rijksmonument VAKWERKSCHUUR, waarin de Doopsgezinde in de 17e eeuw in het geheim godsdienstoefeningen hielden. De wanden geheel met planken gedicht. Staande op erve “De Haimer”. Rijksmonumentnr. 15322
Harberinksweg 58-60 gemeentelijk monument “ERVE DE BERKE” is een fraai ensemble van een HALLEHUISBOERDERIJ en een DRIEKAPSSCHUUR. De hallehuisboerderij werd aan het begin van de twintigste eeuw gebouwd.
Haverstraatpassage 70 gemeentelijk monument WOON-WINKELHUIS, gebouwd in 1907, in opdracht van A. Brands. Het ontwerp is afkomstig van J.C. Kromhout van der Meer (Enschede). In 1934 werd het pand aan de linkerzijde uitgebreid. Het hoekpand is gelegen in de bocht van de Haverstraatpassage.
Haverstraatpassage/               Noorderhagen 44-46/80-80a,b,c gemeentelijk monument HOEKPAND, gebouwd in 1926. Het pand is beeldbepalend gelegen in het centrum van Enschede. De onderpui van het pand  dat op de hoek gelegen is, is gewijzigd. De westelijke onderpui is nog in originele staat.
Hegeboerweg 60 gemeentelijk monument LANDGOED “DE HEGEBOER”, gelegen aan de noordelijke rand van de stad Enschede, daar waar de woonwijk eindigt en het platteland begint. Het landhuis is in 1957 gebouwd in opdracht van de heer J.B. Blijdenstein
Hellerweg 5 rijksmonument In aanleg vermoedelijk nog 18e eeuwse vakwerk BAKSPIEKER. Uit vakwerk met baksteen opgetrokken gebouwtje onder met pannen gedekt zadeldakje tussen met hout beschoten topgevels waarlangs windveren; topschoorsteen. Deur en 4-ruitsvensters. Rijksmonumentnr. 46610
Helmerhoekweg 45 rijksmonument ERVE “HET SLIM”, boerderij van vakwerk in achter en zijgevels. Bentheimerstenen put met haal. Rijksmonumentnr. 15295
Helmerstraat 201 rijksmonument BOERDERIJ van het hallehuistype, op het Twentse hallehuistype geïnspireerd maar eigentijds vormgegeven. In 1930 in opdracht van de firma N.J. Menko gebouwd naar een ontwerp van de architect Jan Jans. Het interieur is gewijzigd. Rijksmonumentnr. 510595
Helmerstraat 203 rijksmonument Forse BOERDERIJ “DE HELMER”, met vakwerk achter- en zijgevel. Bovenkamer met restanten van vakwerk. Schuiframen met roedenverdeling, bovenlicht. Met bijbehorende 19e eeuwse gepleisterde TUINKOEPEL. Rijksmonumentnr. 15298
Helmerstraat 410 gemeentelijk monument Het belang van deze BOERDERIJ is gelegen in de relatie tot het beschermde monument Wissinksmolen (naar de boerderij genoemd). Boerderij dateert van oorsprong uit de 17e eeuw. In 1801/02 uitgebreid met woonhuis en zijvleugel.
Helmerstraat 401 rijksmonument WINDKORENMOLEN “DE WISSINKMOLEN”, houten standaardmolen (1802) voorheen in het natuurreservaat Buurserzand. Rijksmonumentnr. 18883
Helmerstraat bij 410 gemeentelijk monument MOLENSCHUURTJE, hoort historisch bij de Wissinksmolen. Maakt deel uit van beschermd monument en boerderij, schuur en bakhuis.
Hengelosestraat 36 / 38 gemeentelijk monument Het belang van dit DUBBELE WOONHUIS is gelegen in het feit dat het deel uitmaakt van een rij huizen die karakteristiek zijn voor de bouwwijze in een bepaalde periode, die redelijk gaaf zijn en veelal goed gedetailleerd. Het is een blok van twee, dat niet op de rooilijn ligt, met een parallel aan de straat lopend schilddak met dubbele dakkapel
Hengelosestraat 40 rijksmonument Monumentaal vrijstaand HERENHUIS in neo-classicistische bouwstijl dat in 1902  in opdracht van L. van Heek (1871-1931) is gebouwd naar een ontwerp van Karel Muller (1857-1942).  Het pand staat iets teruggerooid van de Hengelosestraat. Rijksmonumentnr. 510633
Hengelosestraat 42-44 rijksmonument Monumentaal vrijstaand HERENHUIS dat in 1892 als dokterswoning met aangebouwde praktijk is gebouwd in opdracht van dokter B.J. van Delden in eclectische  bouwstijl met neo-renaissancistische detaillering. Rijksmonumentnr. 510634
Hengelosestraat 46 gemeentelijk monument Het belang van dit HERENHUIS is gelegen in het feit dat het deel uitmaakt van een rij huizen die karakteristiek zijn voor de bouwwijze in een bepaalde periode, die redelijk gaaf zijn en veelal goed gedetailleerd. Het is een vrijstaand witgepleisterd hoekhuis met schilddak en dakkapel, bestaande uit begane grond, eerste verdieping en zolder.
Hengelosestraat 50 gemeentelijk monument Het belang van dit WOONHUIS is gelegen in het feit dat het deel uitmaakt van een rij huizen die karakteristiek zijn voor de bouwwijze in een bepaalde periode, die redelijk gaaf zijn en veelal goed gedetailleerd. Het woonhuis is vrijstaand, heeft een afgeplat schilddak, vijf traveeën, twee bouwlagen en een zolder. Het huis is gepleisterd en heeft de kleuren grijs en wit.
Hengelosestraat 52-54 gemeentelijk monument Het belang van dit voormalige WOONHUIS is gelegen in het feit dat het deel uitmaakt van een rij huizen die kenmerkend zijn voor de bouwwijze in een bepaalde periode, die redelijk gaaf zijn en veelal goed gedetailleerd. Het is het voormalige gemeentehuis van Lonneker. Het is een aan de rooilijn liggend vrijstaand woonhuis met lagere grijs bepleisterde aanbouw.
Hengelosestraat 60 gemeentelijk monument WOONHUIS, rond 1900 gebouwd in opdracht van de fabrikant I. Rozendaal naar een ontwerp van de bouwkundige R. van der Woerd (Enschede). Na een aantal jaren gefunctioneerd te hebben als bank wordt het huis nu weer bewoond.
Hengelosestraat 67-1t/m 15 + 69-1t/m15 gemeentelijk monument KANTOORPAND, gebouwd in 1948 voor de Sociale Dienst. Het pand is gelegen aan de Hengelosestraat in het centrum van Enschede. De Sociale Dienst heeft tot 1970 het pand gebruikt. In 1972 vestigde zich een pedagogisch centrum.
Hengelosestraat 98 gemeentelijk monument Rijk gedecoreerde STADSVILLA, gebouwd in 1896 in opdracht van de fabrikant W.H. van Heek naar een ontwerp van de architect Van de Goot (Hilversum),  in neo-renaissancistische/ manieristische stijl.
Hengelosestraat 107-113 rijksmonument Buitenplaats SCHUTTERSVELD. Huis “SCHUTTERSVELD”. Fraai gelegen buitenhuis met een aan weerszijden door lisenen afgesloten gepleisterde lijstgevel. Ingangspartij gevormd door trap en ionische deuromlijsting; aan weerszijden halfronde vensters van het souterrain. Bijvehorend: historische PARK- en TUINAANLEG, KOETSHUIS, blok van TWEE DIENSTWONINGEN EN bijbehorend HEK, HEKWERK, drie koude BAKKEN (moestuin). Rijksmonumentnrs. 511833, 511835, 511854, 511853, 511852,511855
Hengelosestraat 221 rijksmonument Voormalig HOOFDVERDEEL- EN REGELSTATION uit 1927 van het Gemeentelijk Electriciteitsbedrijf van Enschede. Het gebouw is ontworpen door Gemeentewerken van Enschede en uitgevoerd door de aannemer Collet.  Rijksmonumentnr. 510642
Hengelosestraat 226 –  236 even gemeentelijk monument Drie DUBBELE WOONHUIZEN, rond 1905 gebouwd in opdracht van de fotograaf  P. Weise. Het complex bestaat uit drie identieke dubbele arbeiderswoningen gelegen aan de Hengelosestraat.
Hengelosestraat 410 gemeentelijk monument Het LANDHUIS “DE KOLK” is in 1933 in opdracht van de Haaksbergse textielbaron D.B.H. Jordaan gebouwd. Hoogstwaarschijnlijk was de ontwerper van het gebouw de architect J. de Herder uit Zwolle. De serre aan de rechterzijgevel is een latere toevoeging.
Hengelosestraat 487 gemeentelijk monument HEK EN ONTVANGSTGEBOUW van de Westerbegraafplaats, gelegen aan de verbindingsweg tussen Hengelo en Enschede. De begraafplaats is in 1921 gesticht.
Hengelosestraat 700 gemeentelijk monument BUITENPLAATS “DE TOL”, met LANDHUIS uit 1906/1914. Het huis is in opdracht van de textielfabrikant N.G. van Heek ontworpen door de architect G. Beltman (Enschede). In 1914 is het landhuis aan de achterzijde vergroot.
Hengelosestraat 704 gemeentelijk monument BOERDERIJ en KOETSHUIS, horende bij het naastgelegen landhuis “de Tol”, werden gebouwd in 1910 in opdracht van N.G. van Heek naar ontwerp van architect G. Beltman (Enschede). In 1987 is de kap van het koetshuis vernieuwd.
Hengelosestraat 751 rijksmonument TUIN uit 1932, door tuinarchitect D.F. Tersteeg in 1931-1932 ontworpen in de nieuw-architectonische tuinstijl. De tuin, ontworpen door architect W. van der Leck, is direct gelegen rondom landhuis “De Eekhof” (gemeentelijk monument). Rijksmonumentnr. 510644
Hengelosestraat 751 gemeentelijk monument LANDHUIS “DE EEKHOF”. Gebouwd in 1931 in opdracht van N. van Heek, naar een ontwerp van de architect W. van de Leck. De in 1932 aangelegde tuin, ontworpen door D. Tersteeg, is reeds rijksmonument.
Hengelosestraat ongenummerd gemeentelijk monument ABRAHAM LEDEBOERPARK, gelegen aan de Hengelosestraat is het voormalige landgoed  “Het Wageler” van de heer Ledeboer. In 1956 schonk zijn zus Bertha 16 hectare van het landgoed aan de gemeente Enschede.
Heutinkstraat 600 gemeentelijk monument ERVE “’T KROMHOF” is een erf dat zijn oorsprong vindt in de middeleeuwen. Het erf wordt reeds in 1280 genoemd in belastinglijsten en bestaat uit een kleine BOERDERIJ, een oude schuur, de footprint van de afgebrande tweekapsschuur en een deel van de oorspronkelijke erfaanleg: twee oprijlanen met boomsingels en bestratingen, het met keien bestrate erf en de vijver met restanten van een tuinaanleg.
Hoedemakerplein 1 rijksmonument Het voormalige KANTOOR van de TWENTSE BANK is in 1908 gebouwd naar ontwerp van G. Beltman in opdracht van mr. Benjamin Willem Blijdenstein (1839-1914). Blijdenstein kwam uit een familie van industriëlen uit de doopsgezinde hoek. Rijksmonumentnr. 510613
Hoge Boekelerweg 255 rijksmonument Historische BUITENPLAATS “DE HOGE BOEKEL”: LANDHUIS en TOEGANGSHEK in neo-classicistische trant met Lodewijk XIV-detaillering en TUINAANLEG. Het huis en het hek zijn tussen 1925 en 1927 gebouwd. Rijksmomumentnrs. 510578, 510579, 510580
Hoge Boekelerweg 266 gemeentelijk monument Het LANDHUIS “DE HEIDE” is schuin tegenover De Hoge Boekel gelegen, gebouwd in 1895 in opdracht van Ter Kuile in de zogenaamde Chalet-stijl. Van oorsprong was het landhuis een theehuis in de vorm van een achtzijdige koepel.
Hogelandsingel 9 gemeentelijk monument VILLA, gebouwd in de jaren 1932 in opdracht van W.J.M. Baurichter naar een ontwerp van de architect H.C.M. van Beers. De villa is gelegen aan een van de singels van Enschede op de hoek van de weg naar Gronau.
Hogelandsingel 39 gemeentelijk monument ARIËNS GEDACHTENISKERK, gebouwd in 1954 naar een ontwerp van de architect Joh. Sluymer (Deventer). De voormalige Heilig Hart parochie kreeg reeds in 1967 een andere functie; het werd gebruikt als opslagruimte voor de firma de Bruin.
Holzikweg 50 rijksmonument BOERDERIJ “HET ZWARTKATE”, met zadeldak tussen houten topgevels en een naar links uitgebouwde bovenkamer. Bovenlicht, vensters met kalf en roedenverdeling. Jaarankers 1798. Plint van Bentheimersteen. Rijksmonumentnr. 15300
Hoog en Droog 28 gemeentelijk monument Bakstenen WATERTOREN, gebouwd in opdracht van de directeur van gemeentewerken in 1891 naar een ontwerp van de bouwkundige N. Biezeveld. In 1955 is het gebouw gewijzigd en is de houten bovenbouw vervangen door een bakstenen bovenbouw.
Huize Holterhoflaan 8 rijksmonument LANDHUIS “DE HÖLTERHOF”, gebouwd in 1913 in opdracht van N.G. Jannink naar ontwerp in Engelse landhuisstijl van S. de Clerq uit Den Haag. De typologie van het huis is duidelijk geïnspireerd op de vlinderplattegronden. Voormalig Holterhofweg 325. Rijksmonumentnr. 510609
J.H. Boschstraat 30-32 gemeentelijk monument Bethelkerk met kosterswoning, gebouwd in 1951 naar een ontwerp van A.Chr. Kammeijer. Traditionle bouwstrijl met sobere stijlelementen kenmerkend voor de vroege naoorlogse periode. Interieur gaaf.
Javastraat 38 gemeentelijk monument WOONHUIS, gebouwd omstreeks 1908. Het pand is gelegen in de Javastraat waar meer rijke arbeiderswoningen staan die in eigen beheer zijn gebouwd.
Javastraat 99 / 101 gemeentelijk monument DUBBEL WOONHUIS, gebouwd in 1912 in opdracht van J. Liemburg naar een ontwerp van bouwkundige Th. Hoenders (Enschede). Het pand is gelegen in een arbeiderswijk met een aantal rijk versierde arbeiderswoningen.
Keizerweg 25 gemeentelijk monument Landgoed de Keizer, bestaande uit villa (woonhuis) met tuin, gebouwd in 1923 in opdracht van H.J. van Heek. De villa is ontworpen in Engelse landhuisstijl door architect E.F. Kuipers, tuin in Engelse Landschapsstijl ontworpen door Hendrik Copijn. Sprake van één samenhangend geheel van villa, interieur, en tuinaanleg met daarin de losse elementen. Sprake van ‘Gesamtkunstwerk’
Kerkenbruggertpad ongenummerd rijksmonument Negentiende eeuws IJZEREN HEK van BEGRAAFPLAATS USSELO, afkomstig van Den Duno bij Arnhem. Rijksmonumentnr. 15323
Kerkstraat 14-16 gemeentelijk monument R. K. KERK “O.L.V. VAN DE ALLERHEILIGSTE ROZENKRANS” en PASTORIE. De kerk is gebouwd in 1902- 1903 naar een ontwerp van de architect A.Tepe. De pastorie werd door de bouwkundige  A.L. Clemens ontworpen en gebouwd in 1907.
Kerkstraat 20 gemeentelijk monument R.K. SCHOOLGEBOUW, gebouwd in 1922 in opdracht van de R.K. gemeente. In eerste instantie was het een gemengde school, later werd er achter deze school een meisjesschool gebouwd en deed deze school dienst als jongensschool.
Keuperweg 53 gemeentelijk monument De HALLEBOERDERIJ is gelegen aan de Keuperweg, aan de rand van de rondweg van Enschede. De boerderij heeft een opvallende detaillering.
Kloosterstraat 1/1  t/m  1/9 rijksmonument De voormalige FABRIEKSSCHOOL is in verschillende bouwperioden tot stand gekomen. De eerste bouwlaag van de vleugel aan de Noorderhagen dateert uit 1872 en is gebouwd in een sobere eclectische bouwstijl met neo-classicistische detaillering.  Rijksmonumentnr. 510600
Knalhutteweg 125 rijksmonument LANDHUIS “‘T WALMINK”, gebouwd in 1938 in opdracht van G.H. Smelt en/of Wissink naar ontwerp van de architect Jansen. Ontworpen in een sobere traditionalistische bouwstijl. De indeling is op de verdieping enigszins gewijzigd. Rijksmonumentnr. 510611
Kneedweg ongenummerd rijksmonument ISRAELITISCHE BEGRAAFPLAATS. Rijksmonumentnr. 15302
Korte Haaksbergerstraat 2 gemeentelijk monument Het belang van dit HERENHUIS, VILLA “BAURICHTER” is gelegen in de aan de textielindustrie verbonden geschiedkundige herinneringen.
Gebouw is redelijk gaaf voorbeeld van de behuizing van de textielfabrikanten in Twente.
Korte Hengelosestraat 1 rijksmonument WARENHUIS voor Vroom en Dreesman naar ontwerp van J. Kuyt uit de jaren twintig, ontworpen in functionalistische stijl. Het pand is opgebouwd uit geometrische bouwvolumes. Eveneens kenmerkend voor de stijl is het metselwerk in Noors kettingverband. Rijksmonumentnr. 510612
Kortenaerstraat 3 rijksmonument HERENHUIS met ARTSENPRAKTIJK gebouwd ca. 1930 naar ontwerp van W. Hamdorff, in traditionalistische materialen met architectonische detaillering in Art Deco-stijl. Het woongedeelte is nagenoeg ongewijzigd. Rijksmonumentnr. 510632
Kortenaerstraat 20-30 gemeentelijk monument TROMPFLAT, appartementengebouw uit 1953 ontworpen door architectenbureau Klein. Bijzonder vanwege de voor de naoolrogse periode kenmerkende bouwstijl en als voorbeeld van een kleinschalige galerijflat
Kortenaerstraat 71 rijksmonument Vrijstaand HERENHUIS uit 1921, ontworpen door de architect A. Beltman (Enschede) in opdracht van Karel Willem Ledeboer. Het huis is gebouwd naar voorbeeld van een eigentijdse variant van een achttiende eeuws Engels “Georgian” landhuis. Rijksmonumentnr. 510639
Kwekkeboomweg 30-32 gemeentelijk monument Het belang van deze landschappelijk zeer fraai gelegen BOERDERIJ “KWEKKEBOOM” is gelegen in de traditionele opzet, de constructie, het materiaalgebruik en de aanwezigheid van de tegenwoordig steeds zeldzamer wordende bovenkamer.
Kwinkelerweg 16 en 20 gemeentelijk monument BOERDERIJ “DE KWINKELER”. Het belang van dit erf is gelegen in de traditionele opzet, de constructie, het materiaalgebruik en de aanwezigheid van een van het gangbare type afwijkende bovenkamer. Het erf is een fraai toonbeeld van een grote, rijke Enschedese boerderij.
Laaressingel 1-23 gemeentelijk monument Appartementengebouw uit 1958 ontworpen door architect J.Jans. Bijzonder onder andere vanwege de kenmerkende bouwstijl eind jaren ’50, de positie binnen het oeuvre van de architect en de ensemblewaarde.
Laaressingel 159 gemeentelijk monument Deze voormalige SOCIËTEIT “DE APENHOF” is van belang vanwege de eraan verbonden geschiedkundige herinneringen. Het gebouwtje dateert van ca. 1880 en was een ontmoetingsplaats van zonen van textielfabrikanten. Het theehuis is op een natuurlijke verhoging gebouwd
Landgoed Christinalust ongenummerd rijksmonument MARKEPAAL in het Ledeboerpark; inscriptie Tweklo en Esmarke. Rijksmonumentnr. 46605
Landgoed Zuidbroek ongenummerd rijksmonument Steen bij Sleebos, ZWERFSTEEN op het landgoed Zuidbroek. Scheiding Lonnekermarke en Berghuizermarke. Coördinaten X 260.505 Y 478.430. Rijksmonumentnr. 46598
Langestraat 24 rijksmonument Het STADHUIS van Enschede is gebouwd naar ontwerp van ir G. Friedhoff in de periode 1930-33. Op de locatie hebben zeker sinds de 16de eeuw verschillende stadhuizen gestaan. Rijksmonumentnr. 510599
Langestraat 41 rijksmonument “HET JANNINKSHUIS”, pand met vijf traveeën brede zandstenen gevel en met balkon op twee korintische zuilen. Schilddak met hoekschoorsteen en ronde dakkapel; ramen met geprofileerde omlijsting, middenraam met guirlandes. Circa 1800. Rijksmonumentnr 15303
Langoed Christinalust ongenummerd rijksmonument ZWERFSTEEN op landgoed Christinalust; scheiding Usseler- en Twekkelermarke.Rijksmonumentnr. 46607
Lasondersingel 33-35 gemeentelijk monument Voormalig automobielbedrijf Fischer, gebouwd in 1928 naar ontwerp van de architect Joh. Sluymer (Deventer). De garage is opvallend gelegen aan de Lasondersingel en heeft een bovenwoning.
Lasondersingel 102 rijksmonument De LASONDERKERK, in 1927 in opdracht van de Kerkvoogdij der Nederduitsch Hervormde Gemeente te Enschede gebouwd. De architecten J. en Th. Stuyvinga uit Zeist maakten het ontwerp dat is geïnspireerd op Scandinavische bouwkunst.  Rijksmonumentnr. 510627
Lasondersingel 129 rijksmonument Het RIJKSMUSEUM TWENTE, gebouwd in 1929 naar een ontwerp in traditionalistische stijl van de architecten K. Muller en A.K. Beudt. De vormgeving van het zeshoekige gebouw rond een grote binnenplaats met een poortachtige entree aan de Lasondersingel. Rijksmonumentnr. 510640
Lasondersingel 138 gemeentelijk monument Het gebouw is in 1929 opgericht en vrijwel ongewijzigd gebleven in een voor architect Wegerif typerende bouwstijl. Het pand valt op door de eenvoudige hoofdvormen, het bijzondere materiaalgebruik, de unieke detailleringen en waardevolle interieur elementen. Op het perceel bevindt zich ook nog een provisorische schuilkelder die in de jaren 1930 is geplaatst
Leppeweg ongenummerd rijksmonument SLAGERSMATENPAAL in weide aan de Leppeweg. Scheiding tussen Usselermarke en Buursermarke. Rijksmonumentnr. 46593
Leutinkveldweg 30 rijksmonument BOSWACHTERSWONING uit 1912 in eclectische trant ontworpen door de architect J.W. Janssen uit Hengelo in opdracht van de Hengelose fabrikant O. Stork. De woning behoort bij Huize Oosterhof op het landgoed “Lonnekermeer” in de gemeente Weerselo. Rijksmonumentnr. 510603
Leutinkweg 45 rijksmonument LANDHUIS “ZIJLSTRA”. In 1933 naar ontwerp van Ir J.B. van Loghem (1881-1940) voor de familie Zijlstra ontworpen woonhuis met de algemene kenmerken van de Nederlandse bijdrage aan het Nieuwe Bouwen uit de periode 1920-1940. Rijksmonumentnr. 46640
Lipperkerkstraat 101/103 gemeentelijk monument DUBBEL WOONHUIS, gebouwd in 1909, in opdracht van de heren D. Houwen en R. van Dalen en naar een ontwerp van architect H. Reijgers (Enschede). Het pand ligt schuin op de rooilijn en het erf wordt afgescheiden van de openbare weg.
Lonnekerbrugstraat 175 gemeentelijk monument HOOFDGEBOUW WATERZUIVERING, gebouwd in 1942 in vroeg naoorlogse architectuur die nog veel stijlkenmerken heeft van de jaren ’30. Cultuurhistorisch van belang als voorbeeld van een functioneel gebouw bij een watrerzuiveringsinstallatie
Lonneker Molenweg 82 rijksmonument KORENMOLEN “DE LONNEKER MOLEN”. Ronde bakstenen beltkorenmolen, rieten kap. Rijksmonumentnr. 15304
Lonnekerspoorlaan 114 gemeentelijk monument BALENGEBOUW “DE BAMSHOEVE”,  gebouwd in 1895 in opdracht van de fabrikanten W.J. en H.B. Blijdenstein. Het gebouw is gelegen temidden van Roombeek, aan de rand van een woonwijk. De fabriek is ernstig beschadigd door de vuurwerkramp in 2000.
Lossersestraat 170 rijksmonument BOERDERIJ “DE ROOSKER”. Vakwerkschuur onder zadeldak met houten topschilden. Bovenkamer met zadeldak tussen bakstenen puntgevels, vensters met kalf- en roedenverdeling, gevelsteen 1774. Rijksmonumentnr. 15306
 Lonneker Molenweg 175 rijksmonument COMPLEX met BOERDERIJ, STAL en SCHUUR. De stal voor kleinvee is opgetrokken in roodbruine baksteen. vanaf een rechthoekige plattegrond onder een zadeldak gedekt met muldenpannen. Rijksmonumentnrs. 510553, 510554, 510555.
Lossersestraat 277 rijksmonument Kleine, betrekkelijk gave VAKWERKBOERDERIJ “DE KUPER”, in fraaie omgeving; overkragende houten topgevels. Bijbehorend: forse, geheel met planken gedichte VAKWERKSCHUUR; houten SCHUURTJE. Rijksmonumentnr. 15305
Lossersestraat 501 rijksmonument COMPLEX bestaande uit DIENSTWONING ANNEX KOETSHUIS, houten SCHUUR, en THEEKOEPEL. Het geheel staat op het landgoed Het Oldenzaalsveen, in 1890 aangelegd door de familie Ledeboer. Rijksmonumentnrs. 510549, 510550
M.H. Tromplaan 1 gemeentelijk monument Opvallend neo-classicistisch WOONHUIS, gebouwd in 1907 naar een ontwerp van de Enschedese architect G.Beltman in opdracht van de heer J. Scholten.
M.H. Tromplaan 8 gemeentelijk monument STADSVILLA “T NATTE HEMD”, in 1911 gebouwd in opdracht van H.W. ter Kuile naar een ontwerp van de architect J. Stuyt (Deventer).
M.H. Tromplaan 9 rijksmonument Dit HERENHUIS is gebouwd in ca. 1915 naar ontwerp van K.P.C. de Bazel of diens medewerkers/opvolgers A.P. Smits en C. van der Linde. Het woonhuis is nu in gebruik als kantoor.  Rijksmonumentnr. 510618
M.H. Tromplaan 18 gemeentelijk monument Opvallende WOONHUIS, gebouwd in 1907 naar een ontwerp van G.B. Beltman in opdracht van de heer J. Höpink.
M.H. Tromplaan 20 gemeentelijk monument WOONHUIS, gebouwd in 1907 in opdracht van de fabrikant J.M. Menko naar ontwerp van bouwkundige R. van der Woerden (Enschede). Het huis werd in de Chaletstijl opgetrokken. Reeds in 1913 werd er aan de achtergevel een aanbouw geplaatst.
M.H. Tromplaan 25 en 25a t/m c gemeentelijk monument Monumentaal WOONHUIS, gebouwd in 1909 naar een ontwerp van de architect G.B. Beltman in opdracht van de heer H. Weyl.
M.H. Tromplaan 51 + 53 gemeentelijk monument DUBBEL WOONHUIS, gebouwd in 1910 in opdracht van de heren J. Weyl en S. Lezer naar een ontwerp van bouwkundige R. van der Woerden (Enschede).
M.H. Tromplaan 52 gemeentelijk monument Monumentaal WOONHUIS, gelegen aan het eind van de M.H. Tromplaan, met uitzicht op het volkspark. Het huis werd ontworpen in 1915 door de architect K.P.C. de Bazel.
M.H. Tromplaan 55 gemeentelijk monument VILLA “MEMPHIS”, gebouwd in 1923 naar ontwerp van de architect K.P.C. de Bazel (1914), onder leiding van A.P. Smits in opdracht van fabrikant S. Menko. Het gebouw staat teruggerooid van de M.H. Tromplaan en heeft een voortuin.
M.H.Tromplaan 23 rijksmonument HERENHUIS DE GROOTE SCHUUR, in opdracht van de bankier mr. Benjamin Willem Blijdenstein jr. in 1910-12 gebouwd naar ontwerp van G. Beltman. Blijdenstein kwam uit een familie van industriëlen uit de doopsgezinde hoek. Rijksmonumentnr. 510619
Marktstraat 9 gemeentelijk monument POORT achter het perceel Marktstraat 9 (talamini). Deze poort is opgebouwd uit twee zuilen van Bentheimer zandsteen en de poort zelf van belangrijk historisch materiaal, waarschijnlijk materiaal uit de 17e of 18e eeuw.
Marthalaan 5 gemeentelijk monument VILLA “MARTHA OORD”, gebouwd in 1909 naar een ontwerp van de architect G. Beltman (Enschede) voor het echtpaar B.J. Blijdenstein-Marsman. De villa is gelegen in een monumentale wijk met grote woonhuizen.
Marthalaan 7-9 gemeentelijk monument Villa ‘Ruinerwold, gebouwd in 1929 in opdracht van het echtpaar H. Blijdenstein-Stroink en naar een ontwerp van architect J. Stuivinga (Zeist). Het pand is opgetrokken in de zogenaamde Engelse Landhuisstijl.
Marthalaan 12 rijksmonument HERENHUIS gebouwd in Engelse landhuisstijl in de traditie van de Engelse architecten Voysey en Lutyens. Het interieur is deels in Amsterdamse School stijl en deels in de stijl van K.P.C. de Bazel uitgevoerd. Rijksmonumentnr. 510636
Marthalaan 27 gemeentelijk monument WOONHUIS, gebouwd in 1922 naar een ontwerp van A. Wegerif (Apeldoorn) in opdracht van Mr de Moor. Het woonhuis is beeldbepalend gelegen aan de Marthalaan. Het strakke ontwerp van het huis valt op tussen de neo-classicistische en Engelse landhuizen
Matenweg 2-38 rijksmonument De PATIOWOONEENHEDEN staan op het terrein van de Universiteit van Twente en zijn gebouwd in 1963, naar ontwerp van H.Haan. De eenheden zijn gebouwd voor studentenhuisvesting. De vensters en deuren van de wooneenheden zijn inmiddels vernieuwd. Rijksmonumentnr. 532248
Matenweg/                                  Witbreuksweg 73A-C, 73/302-401, 75A-C, 75/301-404,  377A-E, 377/109-404, 379A-E, 379/208-404, 381A-D, 381/1-402, 383A-E, 383/208-404, 385A-D, 385/1-402, 387A-E, 387/207-402, 389A-E, 389/208-404, 393A-C, 393/109-404, 395A-C, 395/109-404, 397A-C, 397/109-402, 399A-C, 399/109-402, 401A-C, 401/109-404 gemeentelijk monument PIRAMIDEN en MASTABA’S, gebouwd in 1970-1972 naar ontwerp van Herman Haan. De objecten staan op het terrein van de Universiteit Twente.
Minister de Savornin Lohmanlaan bij 15 rijksmonument GEDENKNAALD, onderdeel van PARK met GEDENKNAALD voor G.J. van Heek. De parkaanleg bestaat uit het G.J. van Heekpark en het daarmee verbonden Van Lochemsbleekpark.Het G.J. van Heekpark is een ontwerp van P.H. Wattez uit 1918 . Rijksmonumentnr. 510592
Minister de Savornin Lohmanlaan ongenummerd rijksmonument PARK, onderdeel van PARK met GEDENKNAALD voor G.J. van Heek. De parkaanleg bestaat uit het G.J. van Heekpark en het daarmee verbonden Van Lochemsbleekpark.Het G.J. van Heekpark is een ontwerp van P.H. Wattez uit 1918 en is een schenking van de familie Van Heek. Rijksmonumentnr. 510591
Minkmaatstraat 15a gemeentelijk monument SCHOOL, gelegen in een arbeiderswijk aan de rand van de stad. De school is gebouwd in 1895 in opdracht van de gemeente. De school wordt nu gebruikt als atelier voor kunstenaars.
Molenstraat 21 gemeentelijk monument Het GERECHTSGEBOUW werd, in opdracht van de gemeente Enschede, in 1903 gebouwd naar ontwerp van de zoon van W.C. Metzelaar, hoofd-ingenieur voor de gevangenissen en rechtsgebouwen. Het gerechtsgebouw is opvallend gelegen aan de Molenstraat
Molenstraat 30-36 even gemeentelijk monument HERENHUIZEN, markant gelegen aan de Molenstraat. Het complex van vier herenhuizen is in 1905 opgetrokken door de aannemer de heer F.M. Oude Groeninger (Enschede), ter plaatse van een voormalige melkfabriek.
Moorvenweg ongenummerd rijksmonument BERKTEPAAL aan de Moorvenweg. Scheiding Usselermarke en Buurmarke. Rijksmonumentnr. 46592
Nieuwedijk 104-106-108 rijksmonument Blok van DRIE ARBEIDERSWONINGEN, ter plaatse ook wel “afdakswoningen” genoemd, gebouwd in 1899 in opdracht van H. Meijerink die tevens de ontwerper en aannemer was. Het blok is ontworpen in traditionalistische neo-renaissance stijl. Rijksmonumentnr. 510601
Noord Esmarkerrondweg 407 rijksmonument De OOSTERBEGRAAFPLAATS incl. AULA is in 1898 aangelegd. Tot de aanleg van een nieuwe algemene begraafplaats werd in de raadsvergadering van 7 oktober 1897 besloten omdat de bestaande algemene begraafplaatsen te beperkt van omvang waren. Rijksmonumentnr. 510626
Noord Esmarkerrondweg 413 rijksmonument De JOODSE BEGRAAFPLAATS met TOEGANGSHEK en AULA is in 1927 aangelegd naar een ontwerp van de architecten A. Smits en C. v.d. Linde in opdracht van de Nederlands Israëlitische Gemeente in Enschede. Rijksmonumentnrs. 510582, 510583.
Noorderhagen 25 gemeentelijk monument Het belang van dit gebouw is gelegen in het feit dat dit het enige KLOOSTERCOMPLEX is in de binnenstad, zijn architectuur en zijn ligging aan een straat die de vorm van de binnenstad mede heeft bepaald. Het is een ommuurd gebouwencomplex
Noorderhagen 48a/d, 48-1, 48a (status gevormd: wordt waarschijnlijk verbouwd) gemeentelijk monument Het belang van dit HUIS is gelegen in het feit dat het deel uitmaakt van een rij gave huizen aan een straat die mede de vorm van de Enschedese binnenstad heeft bepaald. Het is een op de rooilijn liggende woning bestaande uit twee bouwlagen met zolder waarop een dakkapel is aangebracht.
Noorderhagen 36 – 38 gemeentelijk monument TWEE HERENHUIZEN, gebouwd in 1890 en gelegen binnen het stadserf van Enschede.
Oldenzaalsestraat 110-112 gemeentelijk monument Het belang van dit WOONHUIS is gelegen in zijn ligging, zijn gaafheid, goede gedetailleerdheid en de sober uitgevoerde evenwichtige architectuur. Het is een niet op de rooilijn liggend hoekhuis met afgeplat zadeldak.
Oldenzaalsestraat 115 rijksmonument De neo-gotische BASILIEK “St. JOZEF” is in 1893-1894 gebouwd naar een ontwerp van de architect J.Th.J. Cuypers in zeer nauwe samenwerking met de architect J. Stuyt, die van 1891 tot 1900 op het bureau van P.J.H. Cuypers werkte. Rijksmonumentnr. 510630
Oldenzaalsestraat 123 gemeentelijk monument STADSVILLA “’T ZEGGELT “is gebouwd in 1911 in opdracht van H.H. Zeggelt. Het ontwerp is van de hand van bouwkundige H.E. Zeggelink (Enschede). De tuin wordt afgesloten door een voetmuurtje.
Oldenzaalsestraat 125 rijksmonument Het monumentale vrijstaande HERENHUIS “HET WITTE HUIS” in neo-classicistische stijl is in 1907 gebouwd in opdracht van de textielfabrikant Jan Herman van Heek (1873-1957) naar een ontwerp van de architect G. Beltman (Enschede). Rijksmonumentnr. 510629
Oldenzaalsestraat 158 gemeentelijk monument Gebouw Tivoli, in opdracht van Alphons Ariëns gebouwd in 1891 als katholiek volkshuis naar ontwerp van Architect ir. Joseph Th.J. Cuypers. In 1939 is het gebouw in gebruik genomen als kerkgebouw voor het Apostolisch Genootschap.
Oldenzaalsestraat  200 t/m 246 gemeentelijk monument Appartementengebouw uit 1958 ontworpen door architect J.Jans. Bijzonder onder andere vanwege de kenmerkende bouwstijl eind jaren ’50, de positie binnen het oeuvre van de architect en de ensemblewaarde.
Oldenzaalsestraat 500 en 502 rijksmonument LANDHUIS behorende bij de historische BUITENPLAATS “STOKHORST” met LANDHUIS,  TUINAANLEG ligt ten oosten van de Oldenzaalsestraat. Het landhuis, waarvan de ligging werd bepaald door de weg Enschede-Oldenzaal, ligt centraal op het perceel. Rijksmonumentnrs. 510574, 510576
Oldenzaalsestraat 700 gemeentelijk monument LANDHUIS “DE IJZERHAAR”, gelegen aan de Oldenzaalsestraat, op de grens van Lonneker, in een gebied waar meerdere landhuizen als ’t Amelink,’t Pot, Stokhorst, Welna en de Welle zijn gelegen.
Oldenzaalseveen ongenummerd rijksmonument ZWERFSTEEN; Oldenzaalseveen. Scheiding Lutter- en Lonnekermarke. Rijksmonumentnr. 46602
Oliemolensingel 208-258 gemeentelijk monument APPARTEMENTENGEBOUW  met bijbehorend laag woningcomplexje  uit 1955 ontworpen door  J.B. Koning & J.C. Rentjes. Bijzonder vanwege de sobere architectuur en de typologische indeling met maisonettes over twee verdiepingen.
Olieslagweg 138 gemeentelijk monument OPENBARE LAGERE SCHOOL “DE KOSMOS” met voormalige ONDERWIJZERSWONING, gebouwd in de jaren dertig van de twintigste eeuw. De school staat in een arbeiderswijk. De school is op een markant punt gelegen op de hoek Olieslagweg, Jupiterstraat.
Otto van Taverenstraat 112 rijksmonument Forse in de noordwestelijke uitleg van Enschede gespaard gebleven BOERDERIJ “DE MARTENBOER”. Het woongedeelte en de bovenkamer hebben een plint van Bentheimersteen en halve kruisvensters met roedenverdeling. Houten topgevels. Rijksmonumentnr. 15318
Oude Deldenerweg 231 / 233-235 gemeentelijk monument WONINGEN, gebouwd in 1918, in opdracht van de Koninklijke Nederlandse Zoutindustrie. Het ontwerp was van de hand van de ingenieur A.H. Wegerif (Apeldoorn). De woningen zijn gelegen in het buitengebied van Boekelo, nabij de zoutfabriek.
Oude Haaksbergerdijk bij 310 rijksmonument PAAL in weide bij Oude Haaksbergerdijk 310. Scheiding tussen Usselermarke en Buursermarke. Rijksmonumentnr. 46594
Oude Markt 26 gemeentelijk monument VILLA VAN HEEK,”HET HUIS MET DE GROTE STOEP’. Het belang van deze villa is gelegen in de aan de textielindustrie verbonden geschiedkundige herinnering. Het gebouw is een redelijk gaaf voorbeeld van de behuizing van de textielfabrikanten in Twente. Het pand is gelegen op een markant punt achter de Nederlands Hervormde kerk aan de Oude Markt op de kruising met de Richtersgang. Het gebouw is ca. 1870 als één geheel opgetrokken, maar kent enkele wijzigingen. De bestaande serre is gewijzigd en vergroot en het verbindingslid tussen de villa en het kantoor links hiervan is vergroot.
Oude Markt 32 rijksmonument NED. HERV. KERK. Ontstaan uit een eenbeukige romaanse kerk van rond 1200, waarvan de noordmuur nog grotendeels over is. In 1480 zuid- en oostwaarts vergroot tot tweebeukige hallenkerk met driezijdig gesloten koor. In 1842 is de kerk verbouwd. Incl. TOREN en ORGEL.Rijksmonumentnrs . 15307, 15309
Oude Markt 1 rijksmonument R.K. KERK (St. Jacobus de Meerdere). In 1931 kregen de architecten H.W. Valk en J.M. Sluymer de opdracht een  te ontwerpen. Op de locatie aan de zuidkant van de Grote Markt stond eerder de gelijknamige kerk uit 1841/2 naar ontwerp van Kram. Rijksmonumentnr. 510596
Overmaatweg 45 gemeentelijk monument WOONHUIS, gebouwd omstreeks 1900. Het pand is gebouwd als café bij het Zuidkamp van het vliegveld Twente. Het woonhuis is opgetrokken vanuit een rechthoekige plattegrond in baksteen op plint, over één bouwlaag
Parkweg (Volkspark) ongenummerd rijksmonument HERDENKINGSMONUMENT met neo-classicistische detaillering dat in 1874 door de burgers van Enschede is aangeboden als dankbetuiging aan H.J. van Heek voor de aanleg van het Volkspark in Enschede. Het park is in 1874 aangelegd . Rijksmonumentnr. 510637
Parkweg 37-39 gemeentelijk monument voormalig HOTEL RODENBACH met aangebouwde woning en hek dat is gebouwd in 1883-1884 in een voor die periode kenmerkende eclectische bouwtrant, met elementen van het neoclassicisme en de chaletstijl. Later zijn er diverse aanbouwen gerealiseerd waarvan enkele onderdeel van de bescherming zijn (zie rgo).
Pastoor Meijerstraat 3 gemeentelijk monument ZUSTERHUIS ST. MARIA is gebouwd in 1928 naar een ontwerp van architect  Joh. Sluymer (Deventer). Het pand is gebouwd als Zusterhuis en bewaarschool in opdracht van het R.K. Parochiaal Kerkbestuur.
Pastoor Meijerstraat 5 gemeentelijk monument MARIASCHOOL, gebouwd rond 1930. De school is gelegen naast het zusterhuis (Pastoor Meijerstraat 3) en aan de achterzijde verbonden met de voormalige Jongensschool (Kerktstraat 20) en de kerk aan de Kerkstraat.
Pathmosplein 1 t/m 12 gemeentelijk monument WONINGEN, gelegen aan een rond plein in de wijk Pathmos. De woningen zijn tussen 1915 en 1920 gebouwd naar ontwerp van W. de Wijs en A.H. op ten Noort. Doordat de muren van de woningen gepleisterd zijn en de rest van de wijk schoon metselwerk heeft, zijn de woningen aan het ronde plein opvallend binnen de wijk.
Pathmossingel 106-108 gemeentelijk monument Het DUBBEL WINKEL/WOONHUIS aan de Pathmossingel is een opvallend object binnen Pathmos en aan de Singel. Het is gebouwd tussen 1915- 1920  naar ontwerp van de architect W.K. de Wijs.
Pathmossingel/  Janninksweg 2-6 / 1 gemeentelijk monument WINKEL/WOONHUIS, gelegen op een markant punt aan de stadsingel van Enschede. Het is de afsluiting van het zuidelijke gedeelte van Pathmos.
Penninkskotten en Strokappenweg ongenummerd rijksmonument ZWERFSTEEN in wegberm Penningskotten en Strokappenweg; scheiding tussen Losser- en Lonnekermarke. Rijksmonumentnr. 46604
Piet Heinstraat 1 rijksmonument Vrijstaand HERENHUIS dat in 1907 is gebouwd in opdracht van de fabrikant H. ter Kuile in een sobere Um 1800-stijl.  In verband met de kantoorfunctie is de achtergevel (W) door een recente aanbouw enigszins gewijzigd. Rijksmonumentnr. 510615
Piet Heinstraat 4 rijksmonument Het BANKGEBOUW van de Incassobank (Amsterdam) is in 1929 gebouwd naar een ontwerp van de Amsterdamse architect Jan Gratama in een late Amsterdamse Schoolstijl met invloed van de Delftse School.
Prinsestraat 1 gemeentelijk monument WOONHUIS, in opdracht van S. Menko jr. in 1909 naar een ontwerp van de bouwkundige R. van der Woerd (Enschede)  gebouwd op de hoek van de Prinsenstraat, M.H. Tromplaan.
Prinsestraat 10 rijksmonument Het SCHOOLGEBOUW “DE STADSWEIDE” is in 1913 gebouwd als zevenklassige openbare lagere school met inpandige congiërgewoning en gymnastiekzaal naar een ontwerp van de stadsarchitect A.H. Op ten Noort. Rijksmonumentnr. 510623
Prinsestraat 14-18 rijksmonument De SYNAGOGE, samen met de voormalige Joodse SCHOOL en twee WONINGEN in één bouwvolume, is in 1927-1928 gebouwd in opdracht van de Nederlandse Israëlitische Gemeente te Enschede met financiële steun van de textielfabrikant S.N. Menko. Rijksmonumentnr. 510624
Richtersweg 55 gemeentelijk monument TRAFOHUISJE gelegen aan de Richtersweg, Gebouwd rond 1930 na vergroting van de fabriek Spinnerij Oostveld aan de Goolkatenweg in 1928. Het opvallende hoogopgaande gebouwtje is tussen een aantal woonhuizen gelegen.
Rietmolenstraat 9-27 oneven gemeentelijk monument Opvallende rij DUBBELE WONINGEN, gebouwd omstreeks 1910.  Het rijtje van identieke dubbele woningen is opvallend gelegen aan het begin van de Rietmolenstraat, in een flauwe bocht.
Ripperdastraat 8 rijksmonument HERENHUIS “DE STADSWEIDE”, gebouwd in ca. 1905. In het stadsuitbreidingsplan van 1904-07 nam het deel De Stadsmaten, ook De Stadsweide genoemd, een uitzonderingspositie in. Voor deze deftige villawijk werd een afzonderlijk uitbreidingsplan gemaakt. Rijksmonumentnr. 510616
Roessinghsbleekweg 20 gemeentelijk monument TUINMANSWONING, gebouwd in 1929 in opdracht van de heer Van Heek als onderdeel van het G.J. van Heekpark. De woning is markant gelegen aan de rand van het park.
Rosinkweg 35 gemeentelijk monument Het belang van de Twentse BOERDERIJ “HET ROSINK” is gelegen in haar traditionele opzet, constructie en materiaalgebruik. De hoofdvorm van de boerderij is gaaf. Het is een 18e eeuwse boerderij, geheel gebouwd in baksteen op een plint van Bentheimer zandsteen
Rosinkweg 40 rijksmonument BOERDERIJ “HET TIJBEREND” met houten geveltoppen, plint van Bentheimer steen, vensters met kalf en roedenverdeling en boogvormige deeldeuren in de achtergevel. Rijksmonumentnr. 15311
Rozenstraat 98 gemeentelijk monument O.B.S. La Res, voorheen DE LAARES SCHOOL, gebouwd in 1930 in opdracht van de gemeente Enschede. De openbare lagere school is een onderdeel van het Laarescomplex, dat bestaat uit twee scholen en een badhuis.
Scheiding Drienermarke en Lonnekermarke ongenummerd rijksmonument ZWERFSTEEN aan de Verlengde van Heeksbleeklaan; scheiding Driener- en Lonnekermarke. Rijksmonumentnr. 46606
Scheiding Marken Berghuizen, de Lutte en Lonneker ongenummerd rijksmonument ZWERFKEI als scheiding tussen de marken Berghuizen, de Lutte en Lonneker. Rijksmonumentnr. 46599
Scheiding Marken de Lutte en Lonneker ongenummerd rijksmonument ZWERFSTEEN in weide tegen wal; scheiding tussen de marken de Lutte en Lonneker. Rijksmonumentnr. 46600
Scheiding Marken Usselo, Twekkelo en Oele ongenummerd rijksmonument BELDERSPAAL. Scheiding tussen de marken Usselo, Twekkelo en Oele. Rijksmonumentnr. 46595
Schipholtstraat 62 gemeentelijk monument Dit KERKJE is van belang uit cultuurhistorisch oogpunt. Het herinnert aan een exodus van kerkgenoten uit de kop van Overijssel, via Duitsland, naar Glanerbrug.
Scholten Reimerstraat 40 gemeentelijk monument PASTORIE, gebouwd in 1911-1912 naar een ontwerp van de architect W. te Riele. De architecten W. en G. te Riele hadden zich gespecialiseerd in het bouwen van kerken. De pastorie hoort bij de naastgelegen kerk St. Jacobs de Meerdere.
Schukkinkweg 15 rijksmonument Erve “Het Schukkink”. BOERDERIJ van het hallehuistype, in zorgvuldige baksteenarchitectuur in 1929 gerealiseerd en forse, grotendeels met planken gedichte VAKWERKSCHUUR. Rijksmonumentnrs. 15312, 510610
Singravenlaan 10 gemeentelijk monument WOONHUIS “GRANADA”, gebouwd in 1963, naar ontwerp van H. Haan. Het woonhuis is samen met Jan Rietveld ontworpen. Het huis is gelegen aan de Singravenlaan, in een villawijk aan de oostkant van Enschede.
Slaghekkeweg 18 rijksmonument TUIN in 1914-1918 ontworpen door tuinarchitect Louis van der Swaelmen, behorende bij het rond 1901 gebouwde landhuis “De Boekel”. Het rechthoekige deel van de tuin ten oosten van het huis beschermd. Rijksmonumentnr. 510645
Slaghekkeweg 18 gemeentelijk monument LANDHUIS “DE BOEKEL”, gebouwd in 1901 in opdracht van de heer Ter Kuile. Het ontwerp is afkomstig van Karel Muller. Later, in 1956, is het landhuis in opdracht van Fam. M. Ter Kuile-Scholten verbouwd naar een ontwerp in de zogenaamde chalet-stijl van de Larense (NH) architect P.C. van Uchelen. De tuin van de ontwerper Van der Swalmen is beschermd als Rijksmonument. Bij het pand hoort een garage.
Smalenbroeksweg 15-17 rijksmonument BOERDERIJCOMPLEX “HET SMALENBROEK”, bijzonder mooi op het bosrijke landgoed het Smalenbroek gelegen, in zijn huidige vorm overwegend 18e-eeuws (jaartalsteen 1762) en later (XIX-XX), doch in aanleg vermoedelijk ouder, bestaande uit grote BOERDERIJ met in XXa uitgebreide aangebouwde bovenkamer, grote in aanleg eveneens nog 18e-eeuwse SCHUUR en STOOKHOK (XIX B). Rijksmonumentnr. 363393
Snellenweg 35 rijksmonument BOERDERIJTJE “DE SNELLER”, met vakwerk in achter- en rechter zijgevel. Rijksmonumentnr. 15313
Spinnerstraat 10-12 gemeentelijk monument De WINKELGALLERIJ/WONINGEN zijn gelegen op een van de centrale pleinen binnen de wijk “Pathmos”. Aan de overzijde van de straat bevind zich de lagere school met badhuis.
Spinnerstraat 27 gemeentelijk monument (VOORMALIG) BADHUIS, gelegen naast de school ’t Stadsveld aan een plein midden in de wijk “Pathmos”. Het badhuis is tussen 1915 en 1920 gebouwd.
Spinnerstraat 29-29a gemeentelijk monument Openbare lagere SCHOOL “HET STADSVELD”, gelegen in het midden van de wijk “Pathmos”. Gebouwd in de jaren 1915- 1920 naar ontwerp van de heren W.K .de Wijs en A.H. van der Noort. Het pand is beeldbepalend in de wijk “Pathmos”.
Stadsgravenstraat 57-59 gemeentelijk monument De witgepleisterde KERK heeft een houten toren met naaldspits op een tuitgevel met zandstenen dekplaten. De voormalige KOSTERSWONING bestaat uit een begane grond en een zolderverdieping, is vijf traveeën breed. Beide van belang vanwege de eraan verbonden geschiedkundige herinneringen en de ligging in de binnenstad.
Stadsgravenstraat 69 gemeentelijk monument Klein STADSSCHOOLTJE, van belang vanwege de eraan verbonden geschiedkundige herinneringen. Het gebouw past goed in de bestaande omgeving.
Stadsmatenstraat 1 en 1/101 t/m 1/510 gemeentelijk monument FLATGEBOUW KONINGIN WILHELMINA, gebouwd in 1950-1952 naar ontwerp van de Twentse architect W.K. de Wijs. Het idee voor de bouw van de flat kwam uit de fabrikantenkring. Voor hun oude dag wilde ze een goede plek creëren om te wonen.
Staringstraat 33 rijksmonument Neo-classicistische THEEKOEPEL die omstreeks 1913 is gebouwd in de tuin van het “Witte Huis” van Herman van Heek aan de Oldenzaalsestraat. De vormgeving van de koepel is geïnspireerd op een paviljoen van de Trinkhalle. Rijksmonumentnr. 510628
Stationsplein 33, 33 A, 33 B, 33 C, 33 D, 33 E, 33 F, 33 G, 33 H, 33 J en 40 gemeentelijk monument STATION, gebouwd in 1950 naar ontwerp van H.G.J. Schelling. In de jaren vijftig van de twintigste eeuw leidde niet zozeer herstel van oorlogsschade tot de bouw van een nieuw station als wel de elektrificatie van het treinverkeer.
Stroinksbleekweg 16, 18, 20-11 t/m 20-43 en 41 gemeentelijk monument FABRIEKSHAL TWENTSE TEXTIEL MAATSCHAPPIJ (TETEM), gebouwd in 1924 als een dochteronderneming van de fabriek I.I Roozendaal. Het ontwerp is van de architect A.G. Beltman (Enschede). Het hoofdproduct was het vervaardigen van dekens.
Stroinksweg 88 rijksmonument Fraai BOERDERIJCOMPLEX “HET STROINK”, bestaande uit een BOERDERIJ, waarvan het woongedeelte deels typisch 19e eeuws en deels gemoderniseerd is, een LANDARBEIDERSWONINKJE onder schilddak en twee houten SCHUREN. Rijksmonumentnr. 15316
Strootsweg 401, 401-3, 405, 407 rijksmonument BUITENPLAATS “HET STROOT”, bestaande uit monumentaal LANDHUIS in eclectische stijl (ontstaan voor 1865, verbouwingen in 1884, 1922 en ca. 1930), TUINAANLEG (in verschillende perioden tot stand gekomen) KOETSHUIS met inpandige KOETSIERSWONING (ca. 1917), BOERDERIJ met TWEEKAPSSCHUUR (1917) met HOUTEN SCHUUR (voor 1850), SPEELHUISJE (jaren ’20) en POORT (XVIIa).   Rijksmonumentnrs. 15314, 510585, 510589, 510590, 510587, 510588
Strootsweg 415 rijksmonument BOERDERIJ “HET BRINKMAN”, met gaaf vakwerk in achter- en linker zijgevel. Typische en zeldzame vorm van onderschoer. Rijksmonumentnr. 15315
Sumatrastraat 61-63-65 / 67-69 / 71 gemeentelijk monument AFDAKSWONINGEN, gebouwd rond 1900. De woningen zijn gelegen in een arbeiderswijk aan de rand van het voormalige industrieterrein van Enschede. Dit type arbeiderswoning is erg zeldzaam in deze regio. Achter de woningen staan bijbehorende SCHUREN.
Thorbeckelaan 20 rijksmonument WOONHUIS in Um 1800-stijl dat in 1923 is gebouwd als pastorie bij de kerk op de Oude Markt in opdracht van de Hervormde Gemeente Enschede. Het huis is gebouwd naar ontwerp van de architect Huijgens en vertoont grote stilistische gelijkenis. Rijksmonumentnr. 510641
Toernooistraat 2-14 even gemeentelijk monument WOONHUIZEN, gebouwd omstreeks 1970 naar ontwerp van N. Zantinge (Enschede). De woonhuizen zijn gelegen aan de toernooistraat en grenzen aan de achterzijde aan weilanden. De woningen zijn geschakeld. De woningen, behalve nummer 14,  hebben diverse wijzigingen ondergaan.
Tubantiasingel 63, 67, 69, 71 gemeentelijk monument COMPLEX “TREBBE”, in 1927 in opdracht van de “Twentsche Overzeese Handelmaatschappij” gebouwd naar een ontwerp van de Haarlemse architect A. de Maaker. Het complex bestaat uit drie bouwonderdelen; een KANTOORGEBOUW, GARAGES en een DUBBEL WOONHUIS
Tulpstraat 65 gemeentelijk monument Het BADHUIS is in 1929 gebouwd,  in opdracht van de gemeente, als onderdeel van het Laarescomplex dat bestond uit een lagere school en een kleuterschool (Tulpstraat 67). Op dit moment wordt het badhuis gebruikt als buurthuis.
Tulpstraat 67 gemeentelijk monument De KLEUTERSCHOOL is gebouwd in de jaren ’30 van de 20ste eeuw. De kleuterschool is een onderdeel van het Laarescomplex. Een badhuis (Tulpstraat 65) en een lagere school grenzen aan de kleuterschool. De erfafscheiding, in de vorm van een ijzeren hek met gemetselde balusters, maakt onderdeel uit van de bescherming.
Tweede Emmastraat 60 gemeentelijk monument MARANATHAKERK, gebouwd in 1953 naar ontwerp van A.P. Woltjer. Van belang vanwege de traditionele bouwstijl en contrasten en vanwege de gaafheid van de hoofdvorm en de detaillering.
Twickellaan 16 gemeentelijk monument WOONHUIS “PRONK”, gebouwd in 1961-1962 in opdracht van de heer J.D.J. Pronk (directeur van de Academie voor Kunst en Industrie te Enschede) naar een ontwerp van de architect G.Th. Rietveld (Utrecht).
Twistveenweg hoek Weustinkhoekweg, Rijksgrenssteen ongenummerd rijksmonument RIJKSGRENSSTEEN; hoek Twistveenweg-Weustinkhoekweg. Bentheimerzandsteen; inscripties: EM (Esmarke); VM (Usselermarke); BM (Buursermarke) 1743. Rijkmonumentnr.  46590
Usselerveenweg ongenummerd rijksmonument Terrein waarin OVERBLIJFSELEN VAN BEWONING. Datering: laat Palaeolithicum. Rijksmonumentnr. 45367
Usselerveenweg, Usselo ongenummerd rijksmonument Terrein waarin OVERBLIJFSELEN VAN BEWONING. Datering: laat Palaeolithicum. Rijksmonumentnr. 45368
Van der Waalslaan 25 gemeentelijk monument KERK APOSTOLISCH GENOOTSCHAP. Gebouwd in 1958 naar ontwerp van H. Mastenbroek en J.A. de Herder. Functioneel vorm gegeven en van belang als voorbeeld van de naoorlogse wijkgedachte en als apostolische kerk in Enschede.
Van Heeksbleeklaan 25 gemeentelijk monument Het belang van Twentse VAKWERKBOERDERIJ “N TUUTN” is gelegen in haar traditionele opzet, constructie en materiaalgebruik.
De boerderij is landschappelijk fraai gelegen aan een zandweg, op de grens tussen het THT-terrein en een nog ongeschonden agrarisch gebied,
Van Heeksbleeklaan bij 64 rijksmonument VAKWERKSCHUURTJE met oud-Hollandse pannen gedekt. Officiële aanduiding ‘bij 344’. Rijksmonumentnr. 15294
Van Heeksbleeklaan 68 gemeentelijk monument Het belang van dit Twentse VAKWERKBOERDERIJTJE “LAMMERINKSWÖNNER” is gelegen in de traditionele opzet (los hoes), constructie en materiaalgebruik. Hoewel de situering niet oorspronkelijk is, is het boerderijtje mede belangrijk vanuit een educatief oogpunt.
Van Heeksbleeklaan bij 68 gemeentelijk monument Het belang van deze BAKSPIEKER is gelegen in zijn traditionele constructie en materiaalgebruik en de inmiddels grote zeldzaamheid van het type in Enschede.  (Vorige locatie: Aamsveenweg 225)
Van Heeksbleeklaan 64 gemeentelijk monument KOETSHUIS, van eenvoudige classicistische opzet. Het belang van dit gebouwtje is gelegen in de inmiddels betrekkelijke zeldzaamheid van koetshuizen.
Van Lochemlaan 15 gemeentelijk monument ZOMERHUIS is gebouwd in aan het eind van de 19e eeuw. De entree van de woning is gelegen aan de Roessinghsbleekweg en grenst aan de achterzijde aan het Lochemsbleekpark/ G.J. van Heekpark. Hoogstwaarschijnlijk is het zomerhuis in opdracht van de familie Van Heek gebouwd.
Varviksingel/ Buitenzorgplein 26-28 / 4-5 gemeentelijk monument POORTGEBOUWEN, gebouwd rond 1929. De poortgebouwen zijn een onderdeel van het arbeiderswijkje ’t Varvik, wat net achter de Varviksingel ligt. ’t Varvik werd in opdracht van bouwbureau Vereniging “de Volkswoning” gebouwd.
Verwooldsweg 26 gemeentelijk monument BOERDERIJ “T VERWOLD”, gebouwd omstreeks 1870. Het erf wordt reeds in 1389 genoemd. De boerderij en het erf zijn gelegen te midden van een woonwijk. Aan de voorzijde van de boerderij bevindt zich een bovenkamer.
Vlierstraat 820 gemeentelijk monument Het ensemble aan de Vlierstraat is gemeentelijk monument. Het betreft het woonhuis, de tuinschuur en een deel van de tuin. Het woonhuis is in 1954 door Hein Salomon ontworpen. Het woonhuis is een voorbeeld van de moderne naoorlogse bungalow architectuur en ligt verscholen in een groot, deels bosachtig perceel en is
omgeven door een ruim opgezette tuin. Het tuinontwerp is van de hand van Mien Ruys en stamt uit
1957. In het bosrijke deel van het perceel staat een ook door Hein Salomon ontworpen schuur.
Volksparksingel 1 gemeentelijk monument VILLA “’T SLACHTHUIS”, gebouwd in 1912 in de zogenaamde chalet-stijl. De villa werd in opdracht van het abattoir, als directeurswoning, naar een ontwerp van P.M.A. Huurman en W. Stok gebouwd.
Voortsweg 131-133 gemeentelijk monument VML. KANTOOR MENKO N.V. rond 1952 gebouwd naar ontwerp van architect Op ten Noort Blijdenstein. Van belang als restant van de vroegere textielindustrie. Sobere bouwstijl met een esthetisch samenspel van volumes en vensters.
Waldeckstraat 13-23 oneven gemeentelijk monument DUBBELE WOONHUIZEN, gebouwd in 1902. Het complex is markant gelegen aan de Waldeckstraat. Het betreft een ensemble van drie identieke dubbele woonhuizen.
Walstraat 10 rijksmonument KOETSHUIS ANNEX WOONHUIS uit 1889 met een zeer rijk gedecoreerde voorgevel in neo-renaissancestijl. Het bestaande pand werd in opdracht van B.W. Blijdenstein verbouwd naar een ontwerp van de architect G. Beltman. Rijksmonumentnr. 510597
Weerseloseweg 183 gemeentelijk monument POMPSTATION VITENS MET ONTIJZERINSTALLATIE EN BEZINKBEKKENS, 1900-1952/1953, naar een ontwerp van het Rijksinstituut voor Drinkwatervoorzieningen.
Weerseloseweg 255 rijksmonument Op het (niet beschermde) landgoed “Hof Espelo” ligt dit LANDHUIS, gebouwd in 1927 naar ontwerp van de architecten Van der Goot en Kruisweg. Het pand is uitgevoerd in traditionalistische stijl met enkele architectonische details in Amsterdamse School. Rijksmonumentnr. 510602
Weerseloseweg 261 gemeentelijk monument Het belang van dit ERF, bestaande uit BOERDERIJ, SCHUUR, BOOM en VISVIJVER, is gelegen in de eraan verbonden geschiedkundige herinneringen. De boerderij is een in hoofdzaak 19e-eeuws gebouw, geheel opgetrokken in baksteen. Het erf vormt het centrum van het gelijknamige landgoed “Hof Espelo” met fraaie bossen en boomgroepen.
Weerseloseweg 275 gemeentelijk monument Het koetshuis werd omstreeks 1916 gebouwd en ligt op landgoed Hof Espelo. Het ontwerp komt van de timmerman/aannemer J.A. Eggink.  Het heeft een sterk op de voorgevel (westgevel) gerichte architectuur in nieuw historische stijl. Van het gebouw bleef  zowel het interieur als exterieur grotendeels goed bewaard.
Weleweg 170 gemeentelijk monument “ERVE DE MERTENS” is opvallend gelegen aan de Weleweg. De BOERDERIJ heeft een dwars geplaatst voorhuis en vormt daardoor een vrij zeldzaam type in Enschede en omgeving. Op het erf staan naast de boerderij DRIE SCHUREN.
Weleweg 415 gemeentelijk monument LANDHUIS “DE WEELE”, gebouwd in 1912, in opdracht van W.H. van Heek (één van de directeuren van de nabij gelegen Boekelose Stoomblekerij). Het ontwerp van het landhuis is afkomstig van de architect Willem de Clerq.
Welnalaan 5 rijksmonument Het LANDHUIS “WELNA” is in 1906 gebouwd in opdracht van de fabrikant B.W. ter Kuile naar een ontwerp van de architect Karel Muller. De dwars geplaatste vleugel is in 1916 aangebouwd als kantoorgedeelte, eveneens naar ontwerp van Karel Muller. Rijksmonumentnr. 510607
Wilgenkampweg 57 gemeentelijk monument Het belang van deze achtkantige THEEKOEPEL met kegelvormig dak en torentje is gelegen in de aan de textielindustrie verbonden geschiedkundige herinneringen en het feit dat deze koepels voor Enschede betrekkelijk zeldzaam zijn.
Wilhelminastraat 18 gemeentelijk monument GEREFORMEERDE KERK, gebouwd in 1894 naar een ontwerp van de Enschedese bouwkundige H.E. Zeggelink. Het is de enige kerk gebouwd naar een ontwerp van deze bouwkundige. De heer H.E. Zeggelink bouwde voornamelijk scholen, met name in Lonneker.
Wilminkweg 60 gemeentelijk monument Asymmetrische BOERDERIJ, gebouwd rond 1900. De boerderij is opgetrokken vanuit een rechthoekige plattegrond, in baksteen op een natuursteenplint, onder een met pannen gedekt zadeldak.
Windmolenweg 24 gemeentelijk monument (VOORMALIG) STATION BOEKELO, gebouwd in 1883. Reeds in 1916 werd er een verdieping op het station gebouwd. Momenteel dient het station als woonhuis. De aanbouw aan de voorgevel en zijgevel vallen buiten de bescherming.
Witbreuksweg 204 rijksmonument BOERDERIJ van het hallehuistype met herenkamer, in 1927 in verzorgde baksteenarchitectuur als proefboerderij gebouwd op het landgoed Drienerbroek van D. Blom naar een ontwerp van de architecten J. Jans en Henneke. Rijksmonumentnr. 510605
Wooldrikshoekweg 99 gemeentelijk monument Het belang van Twentse BOERDERIJ “HET SCHURINK” is gelegen in haar traditionele opzet, constructie en materiaalgebruik en de aanwezigheid van een tegenwoordig steeds zeldzamer wordende bovenkamer.Het is een geheel in baksteen gebouwd huis op een plint van Bentheimer zandsteen
Wullenweg 101 rijksmonument Twentse VAKWERKBOERDERIJ “HET WULLEN”, in aanleg uit 1793 daterende, doch in de 19e eeuw (1820) verbouwd. Uit vakwerk met baksteen op plint van Bentheimer zandsteen opgetrokken gebouw onder met rode pannen gedekt zadeldak tussen met hout beschoten topgevels. Rijksmonumentnr. 46612
Zonnebeekweg 110-114 rijksmonument Historische BUITENPLAATS “ZONNEBEEK”, in 1906-08 gesticht door J.B.(Bernhard) van Heek. De buitenplaatst omvat het LANDHUIS, de TUINAANLEG, het KOETSHUIS met PAARDENBOXEN en DIENSTWONING, de GARAGE en KAPSCHUUR, de MOESTUIN met SCHUUR, de THEEKOEPEL, de SCHAAPSKOOI met DUIVENTIL en een HEK met op de pijlers “Zonnebeek”. Rijksmonumentnrs. 510560, 510562, 510563, 510564, 510565, 510566, 510567, 510568.
Zuiderhagen/Pijpenstraat 36, 36/1-6  /   20 gemeentelijk monument WOON-WINKELPAND gebouwd in 1901 naar een ontwerp van architect A.G. Beltman (Enschede) in een neo-renaissance hoofdvorm met Jugendstil details. Het op een hoek gelegen pand is markant gelegen binnen het oude stadserf van Enschede.
Zweringhoekweg 45 rijksmonument Twents BOERDERIJCOMPEX “T ELFERINK”, in aanleg 18e eeuws, doch in de 19e en de 20e eeuw verbouwd. Bestaande uit HOOFDGEBOUW met bovenkamer, aangebouwde grote SCHUUR en vrijstaande houten SCHUUR. Rijksmonumentnrs. 46611, 335533